در این یک‌ماه مهمانان بارگاه الهی، روزها و شب‌هایش را به لذت فرمانبری از خداوند سبحان می‌گذرانند.
برای انسان مؤمن، ماه رمضان جلوه‌ای خاص دارد. سختی ساعت‌ها گرسنگی و تشنگی تحمل‌کردن، به لذت لحظه افطار شیرین می‌شود؛ لحظه‌ای که به ایمان خود یقین پیدا می‌کند و اینکه توانسته نفس اماره را ساعت‌ها مغلوب خود سازد تا خدایش را اطاعت کرده و او را از خود راضی سازد و به مقامی برسد که حضرت حق خود عهده‌دار پاداش‌دهی‌اش شده است؛ مقامی که در آن خداوند نزد فرشتگانش به او مباهات می‌کند و حتی به بوی نامطبوع دهانش که از گرسنگی ناشی از اطاعت امر اوست، عشق می‌ورزد.
این همان خوان گسترده پروردگار منان است که اجازه می‌دهد بنده حتی گناهکارش در این فرصت یکماهه به چنین مقام رفیعی دست یابد. بی‌گمان انسانی که به این جایگاه رسیده و همنشین رب و دودش شده است، از او رنگ گرفته و حداقل در همین یک‌ماه تا حدی به رنگ او در می‌آید. چنین انسانی رحم و ترحم را از او فراگرفته و به همنوعان خود بذل می‌کند. بی‌دلیل نیست که نخستین تأثیر روزه‌داری را ترحم بر بندگان ضعیف خدا و کمک به افراد بی‌بضاعت و کم‌توان برشمرده‌اند. بر همین پایه و اساس مسلمانان در این یک‌ماه برنامه عادی زندگی خود را تغییر داده و بیشتر به رفتارهای جمعی و احسان و همدلی روی می‌آورند.
ایرانیان نیز از بدو پذیرش اسلام، سعی بر آن داشتند تا سنت‌های پیشین خود را به رنگ اسلام درآورده و فرایض دینی را هم در ردیف آداب و شعائر ملی خود قرار دهند. از آنجا که نهادینه‌کردن ارزش‌ها، منجر به تبدیل آنها به هنجار می‌شود، مردم ایران همچون سایر اقوام و ملیت‌های مسلمان‌شده، بر این منوال رفتار کردند که این فریضه و ارزش دینی را به‌نحوی نهادینه کنند که رنگ و بوی ملی به‌خود گرفته و در تاروپود فرهنگ‌شان جاودانه شود. به‌عبارتی همانطور که نوروز ایرانی پس از اسلام رنگ مسلمانی به‌خود گرفت، رمضان نیز در فرهنگ ایرانی همرنگ سایر سنت‌های پسندیده ایرانیان شد.
سنت‌های دیرین و کارکردگرایانه ایرانیان در رمضان دارای منطقی قوی است. از بیدارباش‌های سحرگاهی تا پهن کردن سفره‌های افطار در محلات، از تهیه غذاها و شیرینی‌های مقوی که روزه‌دار را برای انجام این فریضه تا پایان‌ماه توانا می‌سازد تا شیوه‌های زیبای برگزاری مراسم شب قدر و عزاداری مولای متقیان(ع) در این شب‌ها، همگی نشان از فرهنگسازی اجداد و نیاکان فهیم ما برای رمضان دارد.
در عصر ارتباطات که یکی از نتایج آن نزدیک شدن فرهنگ‌های متفاوت به یکدیگر است، خوف آن می‌رود که سنت‌های حسنه رمضان در شهرها و مناطق مختلف به مرور به فراموشی سپرده شود. در این روزگار ضروری است متولیان فرهنگ جامعه برای حفظ و حتی احیای برخی سنت‌های رو به فراموشی، اقدام کنند که هر کدام از این آداب و سنن، ریشه در هویت اصیل ما ایرانیان دارد. پیشاپیش و در پیشواز ماه مهمانی خدا، مقدم رمضان را گرامی می‌داریم و برای تمامی روزه‌داران و مهمانان سفره رحمت الهی آرزوی موفقیت داریم و التماس دعا.
